مسئله 979- براى پنج مورد، بعد از سلام نماز، بايد دو سجدۀ سهو به‌جا آورده شود:

اوّل: در بين نماز سهواً حرف بزند.

دوّم: در جايى‏كه ‏نبايد نماز را سلام دهد، مثلاً در ركعت اوّل سهواً سلام بدهد.

سوّم: يك سجده را فراموش كند.

چهارم: تشهّد را فراموش كند.

پنجم: در نماز چهار ركعتى بعد از سجدۀ دوّم شك كند كه چهار ركعت خوانده يا پنج ركعت.

مسئله 980- اگر انسان اشتباهاً يا به خيال اينكه نمازش تمام شده، حرف بزند، بايد دو سجدۀ سهو به‌جا آورد.

مسئله 981- اگر چيزى را كه غلط خوانده دوباره به طور صحيح بخواند، براى دوباره خواندن آن سجده سهو واجب نيست.

مسئله 982- اگر در نماز سهواً مدّتى حرف بزند و تمام آنها يك مرتبه حساب شود، دو سجدۀ سهو بعد از سلام نماز كافى است.

مسئله 983- اگر سهواً تسبيحات اربعه را نگويد يا بيشتر از سه مرتبه بگويد، مستحب است كه بعد از نماز دو سجدۀ سهو به‌جا آورد.

مسئله 984- اگر در جايى كه نبايد سلام نماز را بگويد سهواً بگويد:

«السّلام عليكم و رحمة اللَّه و بركاته». بايد دو سجدۀ سهو بنمايد، ولى اگر اشتباهاً مقدارى از اين سلام را بگويد، يا بگويد:

«السّلام عليك ايّها النّبىّ و رحمة اللَّه و بركاته». يا بگويد: «السّلام علينا و على عباد اللَّه الصّالحين»، مستحب است كه دو سجدۀ سهو به‌جا آورد.

صفحه 158

مسئله 985- اگر در جايى كه نبايد سلام دهد اشتباهاً هر سه سلام را بگويد، دو سجدۀ سهو كافى است.

مسئله 986- اگر در ركوع يا بعد از آن يادش بيايد كه يك سجده يا تشهّد را از ركعت پيش فراموش كرده، بايد بعد از سلام نماز، سجده يا تشهّد را قضا نمايد و بعد از آن، دو سجدۀ سهو به‌جا آورد.

مسئله 987- اگر سجدۀ سهو را بعد از سلام نماز عمداً به‌جا نياورد، معصيت كرده و واجب است هر چه زودتر آن را انجام دهد و چنانچه سهواً به‌جا نياورد، هر وقت يادش آمد بايد فوراً انجام دهد و لازم نيست نماز را دوباره بخواند.

مسئله 988- اگر شك دارد كه سجدۀ سهو بر او واجب ‏شده يا نه، لازم نيست ‏به جا آورد.

مسئله 989- كسى كه شك دارد مثلاً دو سجدۀ سهو بر او واجب شده يا چهار تا، اگر دو سجده بنمايد كافى است.

مسئله 990- سجده و تشهّدى را كه انسان فراموش كرده و بعد از نماز قضاى آن را به‌جا مى‏آورد، بايد تمام شرايط نماز مانند پاك بودن بدن و لباس و رو به قبله بودن و شرط‌هاى ديگر را داشته باشد.

مسئله 991- اگر سجده يا تشهّد را چند دفعه فراموش كند، مثلاً يك سجده از ركعت اوّل و يك سجده از ركعت دوّم فراموش نمايد، بايد بعد از نماز، قضاى هر دو را با سجده‏هاى سهوى كه براى آنها لازم است، به‌جا آورد و لازم نيست معيّن كند كه قضاى كداميك از آنهاست.

مسئله 992- اگر يك سجده و تشهّد را فراموش كند، هر كدام را اوّل قضا كند صحيح است و ترتيب در قضاى آنها شرط نيست.

مسئله 993- اگر بين سلام نماز و قضاى سجده يا تشهّد كارى كند كه اگر عمداً يا سهواً در نماز اتّفاق بيفتد نماز باطل مى‏شود، مثلاً پشت به قبله نمايد، بايد قضاى سجده و تشهّد را به‌جا آورد و نمازش صحيح است.

مسئله 994- كسى كه بايد سجده يا تشهّد را قضا نمايد، اگر براى كار ديگرى هم سجدۀ سهو بر او واجب شود، بايد بعد از نماز سجده يا تشهّد را قضا نمايد، بعد سجدۀ سهو را به‌جا آورد.

مسئله 995- اگر شك دارد كه بعد از نماز، قضاى سجده يا تشهّد فراموش شده را به‌جا آورده يا نه، بايد سجده يا تشهّد را قضا نمايد. چه وقت نماز گذشته باشد و چه نگذشته باشد.

صفحه 159

دستور سجدۀ سهو

مسئله 996- سجدۀ سهو اين است كه بعد از سلام نماز نيّت سجدۀ سهو كند و پيشانى را به چيزى كه سجده بر آن صحيح است بگذارد و بگويد:

«بِسْمِ‏اللَّهِ و بِاللَّهِ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ» يا «بِسْمِ اللَّهِ و بِاللَّهِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدْ»، ولى بهتر است بگويد: «بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ السلام عَلَيْكَ ايُّهَا النَّبِىُّ وَ رَحْمَةُاللَّهِ وَ بَرَكاتُه»، بعد بنشيند و دوباره به سجده رود و يكى از ذكرهايى را كه گفته شد بگويد و بنشيند و بعد از خواندن تشهّد، سلام دهد.